HORVAL EN FOS VOOR BETERE ARBEIDSVOORWAARDEN IN DE BOLIVIAANSE PARANOTENKETEN
Bolivia is met 82% van de verkoop het grootste exportland van paranoten. De arbeidsvoorwaarden in de sector zijn echter zorgwekkend: oneerlijk loon, kinderarbeid, schuldslavernij… De productieketen van de maanvormige noten is niet transparant en werkt ongelijkheid en uitbuiting in de hand.
Om al deze redenen hebben ABVV Horval en de Belgische ngo FOS in samenwerking met hun Boliviaanse partnerorganisaties en het Nederlandse onderzoeksinstituut SOMO een studie gevoerd over deze productieketen. De reactie van het patronaat hoeft niet te verbazen. “Niemand wil dat dit aan het licht komt”, vertelt een notenraper die anoniem wenst te blijven. Wij wel!
De productieketen
Zo´n 14.000 notenrapers trekken 3 maanden lang het bos in; per maand verdienen ze zo´n 350 euro. Vaak zal de loonarbeider dat bedrag moeten delen met zijn familieleden. De overige 9 maanden van het jaar is men aangewezen op ander werk. De verzamelde noten gaan vervolgens naar de fabriek. De 8.000 fabrieksarbeiders verwerken de noten; hun gemiddelde loon schommelt rond de 310 euro/maand. Deze lage lonen staan in fel contrast met de rijkelijke winsten die de voornaamste exportbedrijven opstrijken. De waarde van de export is momenteel 60 keer groter dan in de jaren ’80; 54% van de export is bestemd voor de Europese Unie.
Erbarmelijke arbeidsvoorwaarden
De meeste bevraagde notenrapers bevestigen dat minderjarigen meehelpen met de oogst ; 35% van hen is jonger dan 14 jaar. Dit komt hun schoolresultaten niet ten goede.
Bovendien ziet 1 notenraper op 5 zijn werk als “dwangarbeid”. 88% van de bevraagde personen maken immers gebruik van de “habilito”, een systeem waarmee de werkgevers een voorschot geven op het loon of leningen toekennen aan de werknemers nog voor ze het werk hebben aangevat.
Naast deze extreme vormen van arbeidsrechtenschendingen onderstreept het onderzoek het gebrek aan een geschreven contract en de toegang tot sociale bescherming. Slechts 9% van de notenrapers hebben een ziekteverzekering. Elk jaar vallen er doden te betreuren: een arbeidsongeval, een slangenbeet,…
Betrokken bedrijven aangesproken
De arbeidsvoorwaarden in de oogst en het verwerkingsproces van de paranoten zijn zo problematisch dat ABVV Horval en haar partners de voornaamste bedrijven hebben aangesproken. Bijvoorbeeld Aldi, een van de meest invloedrijke detailhandelaars uit de sector. Het bedrijf spreekt zijn bezorgdheid uit en belooft om de gevaren met betrekking tot de mensenrechten onder de loep te nemen. Het bedrijf zegt vastberaden te zijn om een einde te stellen aan de onrechtmatige arbeidsvoorwaarden eens de risicoanalyse is afgerond. Wordt vervolgd…
Vakbondswerk is de oplossing!
Verschillende spelers uit de keten waren verontwaardigd door de resultaten van het onderzoek. Enkele dagen na de publicatie van het onderzoek, op 24 oktober 2020, kwamen vakbonden van notenrapers en fabrieksarbeiders, maar ook inheemse coöperatieven en boerenorganisaties samen. Het werd een historische bijeenkomst. Voor het eerst werd besloten dat een intersectorale alliantie nodig was. De arbeiders aan het begin van de keten moeten spreken met één stem; de problematiek van de notenraper belangt ook de fabrieksarbeider aan.
Daags na die bijeenkomst stuurde men de nota met de nieuwe eisen van de verschillende partners rond. “We zullen pleiten voor de integratie van de vakbondsorganisaties in de notensector. Zonder eengemaakt loonakkoord zullen de notenrapers niet aan het werk gaan, en zullen de boeren- en inheemse organisaties de invalswegen naar het bos blokkeren.” De nota sluit af met de slagzin “Eendracht is de sleutel tot een betere toekomst”.
Op datum van 20 december 2020 was er nog geen akkoord afgesloten. De strijd gaat voort… Solidair met de Boliviaanse kameraden!