Bezoek aan PRODAL (Cuba)
‘PRODAL geeft smaak’, zo luidt de slogan van het belangrijkste voedingsbedrijf dat hamburgers, worstjes en vlees- en viskroketten produceert. Het staatsbedrijf stelt 2.000 werknemers tewerk, waarvan 40% vrouwen. De vakbond is er sterk vertegenwoordigd, net zoals in de meeste overheidsbedrijven. Behalve voor vis, is PRODAL sterk aangewezen op import van kippen- en varkensvlees vanuit de buitenland, omdat de binnenlandse productie niet volstaat. Vanzelfsprekend dat het bedrijf direct met de VS-blokkade te maken krijgt. Het bedrijf had een contract lopen met Japan voor de levering van roze garnalen. Een paar jaar geleden werd het contract opgezegd, omdat de Mitsubichi-bank plots weigerde om de betalingen naar Cuba uit te voeren.
Een ander voorbeeld: voor de invoer van voedingsmiddelen maakt de VS een uitzondering op de blokkade, maar enkel onder de strikte beperking dat de factuur op voorhand en cash wordt betaald. Dat legt een grote financiële druk op het bedrijf, dat zijn producten uitsluitend op de nationale markt verkoopt. Aankopen doen in harde deviezen, en verkopen tegen zwakke nationale pesos in een context van een oplopende inflatie. Nochtans is de vraag naar de PRODAL-producten groot, maar geld belet om de nodige hoeveelheden aan te kopen.
Net zoals elk ander bedrijf, moet het bedrijf het machinepark onderhouden, maar ook hier speelt de blokkade spelbreker. Onderdelen kunnen niet in de VS aangekocht worden, amper 90 mijl (ongeveer 145 km) van Cuba verwijderd. In 2016 was één van de vier productielijnen dringend aan modernisering toe. Maar de nodige vervangingsstukken moesten van veel verder en tegen een serieuze meerprijs geleverd worden. Daardoor kon PRODAL niet aan de vraag beantwoorden.
Cuba is al 60 jaar gewend om met de blokkade om te gaan. De opdracht van de Nationale Vereniging van besparende uitvindingen (Asociación Nacional de Inovadores y Racionalizadores) is precies om oplossingen te vinden voor alle mogelijke technische problemen in de bedrijven, en dit met het beperkte materiaal dat beschikbaar is. Enige tijd terug waren twee van de vier productielijnen van PRODAL uitgevallen. Dank zij de creativiteit van ANIR kon de derde lijn opnieuw in gebruik genomen worden, er is goede hoop dat de vierde lijn binnenkort ook terug operationeel is.
De blokkade en de pandemie hadden serieuze gevolgen voor de productie in 2021, die terugviel op 70% van de geplande capaciteit voor de vleesproducten. Het land is te sterk afhankelijk van de invoer, en doet grote inspanningen om de nationale productie op te drijven. Bovendien hebben overheidsbedrijven sinds kort ook de mogelijkheid om samen te werken met de privébedrijven en boeren. Daarom heeft PRODAL nu ook contracten afgesloten met zelfstandige producenten en landbouwcoöperatieven voor de aankoop van varkensvlees. Nu de privébedrijven ook officieel erkend zijn, schakelt het bedrijf deze ook in voor het onderhoud van diepvrieskamers en het informaticasysteem van het bedrijf.
Voeding is een heel gevoelig onderwerp. De Cubaanse overheid heeft altijd geprobeerd de bevolking te voorzien van een basispakket aan groenten, fruit, bonen, vlees via de gekende ‘libreta’. En hoewel het de bedoeling was om de libreta af te schaffen, heeft de huidige schaarste de overheid gedwongen om het systeem nog een tijdje aan te houden. Zeker de beschikbaarheid van melk baart zorgen, want de overheid garandeert een dagelijkse portie voor kinderen tot 7 jaar en bejaarden. Heel recent, begin januari 2022 moest een boot met een lading melkpoeder rechtsomkeer maken, omdat de VS dreigde met enorme geldboetes tegen de rederij. Dit was niet de eerste keer dat dit gebeurde. De overheid kon enkel de dagelijkse portie garanderen door de strategische reserve aan poedermelk aan te spreken.